80/21 Powrót z piekła Magdalena Kawka

Otoczenie ma na nas ogromny wpływ, ale zawsze musimy pamiętać, że to nasze wybory i kiedyś zostaniemy z nich rozliczeni. My, a nie otoczenie. I nie będzie usprawiedliwienia ani powoływania się na okoliczności.

Dzisiaj zabieram was do okupowanego Lwowa oraz na Syberię, gdzie rozgrywają się dramatyczne losy rodziny Lindnerów oraz ich znajomych. O ile powieść “Pora westchnień, pora burz” Magdaleny Kawki stanowiła zaledwie wstęp do wydarzeń wojennych, które ogarnęły Kresy, to “Powrót z piekła” jest swoistym spektaklem ludzkich dramatów. Pierwszy tom czytałam z wielkim zainteresowaniem, o czym piszę tutaj, ale to drugi tom zawładnął mną całkowicie. Tę powieść wręcz pochłonęłam, nie mogłam się od niej oderwać. To w niej poznałam losy Gustawa, który zmaga się z nieludzkimi warunkami w jakich przyszło mu żyć w obozie pracy w Smolnym na Syberii. Są też migawki z życia Marianny i Lilki, ale zdecydowanie jest ich mniej, co nie znaczy, że w ich życiu dzieje się mniej czy nie przeżywają swoich problemów.

Przetrwać za wszelką cenę

Jak łatwo ograniczyć potrzeby człowieka do minimum. Wystarczy pozbawić go jedzenia, a natychmiast przestaje pamiętać o rzeczach wzniosłych, zapomina o wartościach, o zasadach, jego siłą napędową stają się odruchy i instynkt. W takich okolicznościach ludzie nie myślą o miłości, altruizmie, honorze, współodczuwaniu, podobnie jak inne zwierzęta zaczynają postępować według prostych schematów, opierających się na reakcjach na bodźce. Wszystkie obozy, łagry i gułagi działały w myśl tych prawideł: liczy się tu i teraz, nie ma wyższych uczuć, miłość to fizyczne rozładowanie napięcia, wspaniałomyślność – działanie nastawione na korzyść.

Autorka znakomicie oddała emocje, które towarzyszyły bohaterom. W bardzo plastyczny sposób przedstawiła co tak naprawdę liczy się dla człowieka, gdy chce przetrwać nawet w najgorszych warunkach. Ile spraw wydaje się nieistotnych w obliczu głodu i śmierci. Ludzie szybko weryfikują co jest dla nich ważne. Starają się zachować godność, ale w sytuacja ekstremalnych nie ważne są dla nich takie ideały jak honor czy patriotyzm. Oni chcą przeżyć za wszelką cenę i nie do nas należy ocenianie ich decyzji. Nie byliśmy tam i nie wiemy jak sami byśmy się zachowali w danej sytuacji. Gustaw wielokrotnie musiał podejmować ze współwięźniami decyzje, które nie do końca mogły być akceptowane w tzw. normalnych czasach.

Dylematy moralne i etyczne

Pamiętam o każdej zbrodni i niegodziwości, ale nie pomyślałaś, że być może z jakiegoś powodu Pan Bóg stawia na naszej drodze dobrych ludzi, nawet jeśli pochodzą z diabelskiego narodu? Może w ten sposób chce nam nam pokazać, że trzeba oceniać człowieka i jego czyny, że nie istnieje zbiorowa odpowiedzialność. Każdy odpowiada za siebie.

Ludzie, którzy doświadczyli okrucieństwa działań wojennych byli nieufni wobec innych narodowości, zwłaszcza do nacji okupanta. Jednak jak możemy przekonać się czytając “Powrót z piekła”, nie można generalizować, że całe narody są złe. Osobiście doświadczyły tego Marianna i Lilka, które uzyskały duże wsparcie od Ukraińca, Sowieta i Niemca. Powiecie, że bardzo osobliwe towarzystwo. Zgadam się z wami, ale tylko na pierwszy rzut oka. Osoby, które pomagały Lindnerom też zostały wciągnięte w wir wojny z przymusu. Oni nie wyznawali ideologii jedynych i słusznych narzuconych przez wodzów ich krajów. Byli zmuszeni do wykonywania rozkazów nakazujących wstąpienie do wojska. Ale zachowali w sobie empatię i nie wahali na miarę swoich możliwości pomagać Polakom.

Za każdym razem Marianna i Lilka miały wiele dylematów czy przyjąć pomoc z rąk wroga, gdy los na ich drodze stawiał kolejną osobę z wrogiej nacji, ale szalę przyjęcia pomocy zawsze przeważała chęć przeżycia. Kobiety starały się dostrzegać w każdym człowieku dobro. Był też czarny charakter w tej powieści – Lenthen, który uwziął się na rodzinę Lindnerów i uprzykrzał im życie na każdym kroku. Ale on zaczął knuć intrygi już przed wojną, a w czasie wojny tylko rozwinął swój repertuar represji nie tylko wobec Lindenrów, ale i Polaków mieszkających we Lwowie, którzy posiadali majątki.

Pragmatyzm a wzniosłe ideały

Sam przed sobą przyznawał niechętnie, że sowiecki system ekonomiczny jest zupełnie absurdalny i kompletnie nielogiczny, jeśli wziąć pod uwagę rentowność i zyski.

Wspomniany powyżej cytat dotyczy Karakuła, komendanta obozu pracy, w którym przebywał Gustaw. Rosjanin stworzył samowystarczalny zakład na miarę możliwości jakie panowały na Syberii. Jedynie nie mógł zapewnić stałych dostaw żywności, które były przydzielane odgórnie. Ale sposób w jaki traktował więźniów pozwalał, że potrafili oni zorganizować jedzenie. To Karakuł dostrzegł absurdalność ideologii, którą byli indoktrynowani ludzie w Związku Radzieckim i starał się być przyzwoitym człowiekiem w miejscu, w którym nikt nie miał prawa przeżyć ze względu na panujące warunki.

Czytając “Powrót z piekła” natraficie na fragment dotyczący karmicieli wszy, którzy brali udział w badaniach nad szczepionką na tyfus. O karmicielach wszy możecie usłyszeć w audiobooku “Gen i już! Opowieść o Stefanie Banachu” Anny Czerwińskiej – Rydel klik. Stefan Banach – znany matematyk lwowski, również brał udział w tym badaniu.

Podsumowanie

Z całego serca polecam wam nie tylko “Powrót z piekła”, ale i “Porę westchnień, porę burz”. Jest to historia, która porywa od pierwszych stron i gdy już się wydaje, że już niczym autorka nas nie zaskoczy, to następuje zwrot akcji. Szereg emocji, które towarzyszyły mi w trakcie czytania nie pozwalały odłożyć książkę na później. Chłonęłam każde słowo, a skomplikowane losy bohaterów sprawiły, że pozostałam z mnóstwem pytań. Co będzie z małżeństwem Marianny i Gustawa? Czy uda się im pokonać problemy? Co zrobi Lilka, która odkryła, że nie jest obojętny jej pewien Ukrainiec. Jak potoczą się dalsze losy Herberta von Treskow i Nergiuego. Teraz czekam na kolejny tom, by uzyskać odpowiedzi na zadane pytania. A nie są to wszystkie pytania, które mnie nurtują.

Książkę przeczytałam dzięki uprzejmości wydawnictwa Prószyński i s-ka.

Jeżeli czytałyście/czytaliście już tę książkę,
proszę podzielcie się ze mną swoimi wrażeniami.
Jeżeli jeszcze nie miałyście/mieliście okazji zapoznać się z jej treścią,
może moja opinia Was do tego skłoni. 

  • Tytuł: Powrót z piekła t.2
  • cykl: Lwowska odyseja
  • autor: Magdalena Kawka
  • data I wydania: 18 marca 2021
  • wydawnictwo: Prószyński i s-ka
  • ilość stron: 420
  • ocena: 9/10

Otagowano , , , , , , , , .Dodaj do zakładek Link.

4 odpowiedzi na „80/21 Powrót z piekła Magdalena Kawka

  1. Magdalena Moruś komentarz:

    Z przyjemnością przeczytam 😊

  2. Wioleta Witt komentarz:

    Uwielbiam książki z historią w tle. Chyba się skuszę. 😊

  3. Paulina Korek komentarz:

    Lubię czasem taką tematykę, więc muszę kiedyś po tę książkę sięgnąć;)

  4. Marzena komentarz:

    Ciekawa opinia 😀

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *